Waarom staan er in een straat meestal allemaal dezelfde bomen en welke argumenten zijn daarvoor?

Het is meestal de ontwerper die de keuze bepaalt, samen met de beheerder en de opdrachtgever. Die keuze is gebaseerd op vorm, kleur en beeld en op beperking van schade (bv. wel bloesemdragend maar niet vruchtdragend omdat mensen geen deuken in hun auto willen als er vruchten uit bomen vallen, of de ‘plak’ die uit lindes valt niet willen). In het algemeen lijkt het te ontbreken aan ecologische kennis en de waarde daarvan. Want wat is de ecologische waarde van een boom en ook van een steriele boom? Dat hang ervan af, of insecten en vogels er voedsel en bescherming kunnen vinden. Een plataan is bijvoorbeeld een makkelijke groeier die weinig (wortel)ruimte inneemt, maar is nauwelijks aantrekkelijk voor insecten en vogels.

Advies: er zou meer ecologische kennis moeten zijn in planteams en er zouden meer kansen moeten zijn om te variëren met bomen in een straat. Dat is goed voor het beeld en goed voor het ecologische systeem.

Wat is een ideale boomspiegel?

In verharding (straten of pleinen) zo groot mogelijk. Hierbij werd nog aangetekend dat er sowieso minder verharding in de stad moet zijn omdat de hemelwaterafvoer door al dat steen en staal de riolen overbelast. En in groene grond, parken en bossen, moet de boomspiegel juist zo klein mogelijk zijn. Wel oppassen dat bosmaaiers niet alles wat er omheen groeit te makkelijk kunnen maaien. Kippengaas?

Advies: bewoners kunnen boomspiegels in de straat beplanten, met geraniums bijvoorbeeld (ooievaarsbek). In een stad als Rotterdam met relatief vochtige kleigrond geeft dat geen problemen voor de bomen. In Amersfoort, op droge zandgrond, moet je dat niet proberen… Daar kan beplanting een concurrent van de boom worden wat betreft het nodige vocht in het groeiseizoen.

Tip: Plantenkwekerij Griffioen uit Wassenaar levert fantastische ‘boomspiegelgrond’. Minstens acht centimeter dik aanbrengen en daar vaste planten in planten. Kun je ook zelf maken. Begin in oktober met het mengen van een derde paardenmest en tweederde goed gecomposteerde grond. Dan heb je in februari een prima mengsel.

Wat kosten bomen en wat leveren ze op?

Het blijft een discussie: is groen een kostenpost of een investering? De masterclassdeelnemers vinden natuurlijk het laatste.

Aanschaf van een stadsboom, niet klein of groot, kost ca. € 250,-. Het planten kost ook zo’n bedrag en het onderhoud ook. Zeg € 1000,- voor een boom in een park. Een boom in bestrating kost tussen de € 1000,- en € 5000,- afhankelijk van de standplaats. De waarde van een boom is uit te drukken vanuit economisch perspectief. Als je € 1000,- investeert, is die boom na een tijdje € 1200,- waard en gemiddeld na dertig jaar versleten. Een monumentale boom met nog jaren toekomst heeft een waarde van  € 50.000 à € 70.000,- Voorkomen moet worden dat een projectontwikkelaar dit bedrag op tafel legt en zegt: hak maar om. Want een boom met een dergelijke statuur is natuurlijk voorlopig onvervangbaar. Dat kan helemaal niet! Oude bomen kun je niet verplaatsen.

Een boom heeft ook nog andere waarden. Bomen breken de wind, brengen verkoeling waardoor hittestress afneemt en mensen effectiever werken en ouderen minder snel ziek worden, zorgen voor minder vocht in huis. Er is dus een indirect gezondheidseffect. En ook: wat is het ons waard dat bomen het ecosysteem verbeteren, vogels en insecten aantrekken?

Daarnaast verhogen bomen de vastgoedwaarde en kunnen bomen dus een tool zijn voor citymarketing. Voorbeeld: Central Park in NYC verdient zichzelf terug. Soms staat hier ook de waarde van een boom in ronde cijfers vermeld op een bordje bij de boom (very American…). Maar in Duitsland gebeurt dat ook (ordnung musst da sein..). Er bestaan onderzoeken die deze hogere vastgoedwaarde door bomen aantonen en ook onderzoeken die de gezondheidseffecten van bomen aantonen.

In Nederland mag je volgens de wet niet ‘afschrijven’ op stedelijk groen. Veel masterclass deelnemers vinden dit een giller en dringen aan op wetswijziging.

Advies: wie meer wil weten over de (economische) waarde van bomen zou eens moeten goochelen op het begrip TEEB, The Economics of Ecosystems and Biodiversity. Zat info!

De gemeente Rotterdam is druk bezig met het kwantificeren van groen met het boekje ‘Groen Loont’.

Wat is het bomenbeleid van de gemeente Rotterdam?

Volgens de expert vanuit Stadsbeheer is de positie van ‘groen’ beter dan tien jaar geleden. Groenexperts hebben meer in te brengen en zijn meer betrokken aan de voorkant van het proces. Hij ziet een kentering in de bewustwording van het belang van bomen. Vijftig jaar geleden koos Rotterdam trouwens al voor driehonderd hectare groen, hier in het Zuiderpark. Die ambities zijn er nog steeds. Het handboek Rotterdamse Stijl is tegenwoordig een gemeentelijk instrument dat bepaalt hoe samenwerking en afstemming in ontwerp en beheer verlopen. Het is ook een manier om tot een duurzaam bomenbeleid te komen.

De expert vanuit de Bomenridders plaatst een kanttekening. Ze vindt de stapels beleidsplannen barsten van de ambitie maar vreest door de deregulering het tegenovergestelde. De politie adviseert nu al om struiken en groen rond je huis weg te halen ‘want dat trekt inbrekers aan’. Het systeem rond de bomenkapvergunning verandert, en zo zijn er meer slechte voorbeelden. De expert vanuit de gemeente erkent deze slechte voorbeelden maar vindt dat er evenveel goede voorbeelden bestaan. En dus zijn er, zoals meestal, vele werkelijkheden en is dit, zo erkent iedereen, een lastige discussie.

Advies: we kunnen werken aan meer co-creatie van burgers en bestuur. We zouden meer vertrouwen in elkaar kunnen hebben. We moeten meer contact met elkaar onderhouden.

Deze eerste masterclass van Creatief Beheer is van dit laatste in elk geval een goed voorbeeld. Deze inspirerende bijeenkomst geeft een beeld van de stand van zaken rond bomen in Rotterdam. Creatief Beheer dankt de bomenexperts bijzonder voor hun bijdragen en bedankt ook de Tuinmannen (m/v) en andere belangstellenden voor hun komst. Het geheel werd afgesloten met een gezellige en vruchtbare bomenborrel.